Terugblik jaarlijkse platformbijeenkomst 7 september 2023

Op een stralende middag en op een prachtig gelegen historische locatie van het drinkwaterpompstation van Vitens in Soestduinen kwamen wij als platform op 7 september samen. Als organisatie waren we tevreden met de opkomst: maar liefst 64 platform deelnemers en onze speciale gast de pas-aangetreden, nieuwe gedeputeerde van Utrecht, de heer Has Bakker. Deze jaarlijkse bijeenkomst staat altijd in het teken van het versterken van verbinding, elkaar inspireren en de nieuwe vakcollega’s leren kennen.

Thema van de middag was ‘Wie stuurt Water en Bodem?’, met als subvraag ‘en hoe dan?’

Kamerbrief Wie stuurt Water en Bodem?
Sinds de minister op 25 november 2022 de brief ‘Water en Bodem Sturend’ naar de Tweede Kamer heeft gestuurd. Doelstelling van de kamerbrief is om de kwetsbaarheid van Nederland voor schade en overlast als gevolg van klimaatverandering te verkleinen, voor de mens en natuur. Het uitgangspunt in de brief is dat we de veerkracht vergroten als we in onze ruimtelijk plannen meer uitgaan van het natuurlijke systeem. In de kamerbrief benoemt de minister 33 aspecten rondom water en bodem om voortaan rekening mee te houden in onze ruimtelijke inrichting. En in onze dagelijkse uitvoering, routines en/of regelgeving rondom water en bodem.

Terugblik programma
Op deze platformmiddag hebben we de betekenis van deze kamerbrief nader bekeken vanuit het gebied van de Utrechtse Heuvelrug. Daarbij hebben we het gebied verkend, met een wandeling langs de historische win-putten en ecologische zone in beheer bij Vitens. De middag was afwisselend en interactief met veel verschillende presentaties.

Phebe Kloos, antropologe bij het waterschap, heeft ons inzicht gegeven in de diverse kijk die we kunnen hebben op onze omgeving en hoe dat doorwerkt in keuzes en afwegingen die we maken, of belangen die we koesteren. Het belang van participatie en veldbezoek werd geïllustreerd. Alle deelnemers kregen de opdracht om 3 vragen voor zichzelf te beantwoorden:
Wat zie ik?
Wat wens ik het gebied?
Wat en wie is daarvoor nodig?

Arco van Vugt, hydroloog en projectleider grondwater bij provincie Utrecht, presenteerde de Blauwe Agenda Utrechtse Heuverlrug met de waterbalans van inkomende en uitgaande waterstromen. Relevant voor de aanpak van droogte en wateroverlast. Jeroen Heemsbergen, programma manager Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug, vulde de presentatie aan met een verhaal over hoe het park de inwoners en bedrijven probeert mee te nemen in een zorgvuldige omgang met (drink)water.

Na de pauzes volgden 3 pitches over de opgave en aanpak van ‘water en bodem’ op de Utrechtse Heuvelrug” in het licht van de andere maatschappelijke opgaven en de klimaatvewrandering.

1. Hasse Goosen, directeur stichting Climate Adaptation Services, presenteerde de Piramide voor Klimaatadaptatie. Een metafoor voor het versterken en benutten van het natuurlijk systeem van water en bodem, voor een klimaatrobuuste en veerkrachtige leefomgeving.
2. Aukje Treep, wethouder van de gemeente Soest, schetste het verhaal van het ‘dappere dorpje’ Soesterberg in een sterk veranderende omgeving. De kracht van het programma Hart van de Heuvelrug met daarbij de grote opgaven voor woningbouw, de ontwikkelingen bij Defensie, de infrastructurele groei van verkeersstromen en de kennis-as Utrecht-Amersfoort. Hoe bewaakt en integreert zij binnen dat speelveld de belangen voor Water en Bodem?
3. Nancy Mosterman, strategisch omgevingsmanager Vitens, bracht tot slot de uitdagingen voor Vitens in beeld voor de levering van voldoende drinkwater voor het groeiend aantal inwoners en bedrijvigheid, de effecten van klimaatverandering en de noodzakelijke bescherming van drinkwaterbronnen. Op de middellange termijn rond 2030 voorziet Vitens tekorten in de levering. Nancy deed een oproep aan de aanwezige gemeenten om Vitens te helpen, op meerdere fronten van drinkwaterbesparing tot versnelde ontwikkeling van nieuwe bronnen.

Impressie Jaarlijkse Platformdag. van trainee Simone Runtulalo van de Platformacademie

“Voorafgaand aan de dag keek ik vol verwachting uit naar de verschillende presentaties die op de agenda stonden. Het thema van de dag, ‘Wie stuurt Water en Bodem?’, maakte mij nieuwsgierig, vooral in het kader van de casuïstiek over de Blauwe Agenda voor de Utrechtse Heuvelrug, een prachtig gebied! Het werd een gevarieerde dag met een scala aan sprekers die elk hun unieke perspectieven deelden.

De wandeling zorgde ervoor dat ik eens met andere ogen naar het landschap keek. Phebe Kloos, een antropoloog bij Waterschap Vallei en Veluwe, bracht een verrassend element naar voren door te spreken over de antropologische benadering van het gebied, wat voor mij een totaal nieuw perspectief was, maar wat wel aansloot op de wandeling. Het idee dat we op sociaal en psychologisch vlak naar water en bodem kunnen kijken, was bijzonder boeiend.

Tijdens de ronde van sprekers werd het duidelijk hoeveel verschillende belanghebbenden betrokken zijn bij het ‘sturen van water en bodem’. De pitches brachten aan het licht dat er talloze ruimtelijke belangen en stakeholders zijn die betrokken zijn bij dit complexe vraagstuk.

Onderwerpen als klimaatverandering, de uitdagingen van woningbouw en de voorziening van drinkwater in het gebied werden aangesneden, wat benadrukte hoeveel facetten er spelen bij het sturen van water en bodem. Het was een dag met nieuwe perspectieven, en ik verliet de bijeenkomst met een beter begrip van de complexiteit van dit cruciale thema. Daarbij kijk ik terug op een gezellige en vooral warme dag zo begin september.”

Boodschappen op 27 druppels
De opdracht van Phebe Kloos konden alle deelnemers invullen en meegeven via ‘papieren waterdruppels’. De oogst voor de Utrechtse Heuvelrug (en dan specifiek het waterwingebied van Vitens) is veelzijdig.